Leczenie celowane (molekularne)
W obrębie typu niedrobnokomórkowego raka płuca (NDRP) występują typy: gruczołowy, płaskonabłonkowy oraz wielkokomórkowy. To ważne, aby na etapie diagnostyki uzyskać odpowiedź na to, z jakim typem i podtypem raka płuca mamy do czynienia z uwagi na to, że są to kluczowe informacje w planowaniu leczenia.
Jeśli będziemy mieli do czynienia z niedrobnokomórkowym rakiem płuca (NDRP), kolejnym krokiem powinno być przeprowadzenie badań genetycznych, które mogą ujawnić określone mutacje w guzie. Najczęściej występuje mutacja w genie EGFR (ok. 10-15% pacjentów) oraz re-aranżacja ALK (5%). Kolejne pod względem częstości występowania są mutacje ROS1 i BRAF (kodon V600) – u ok. 1-2% pacjentów ze zdiagnozowanym rakiem gruczołowym płuca. Coraz więcej mutacji jest wskazaniem do leczenia celowanego, które może dać lepsze efekty terapeutyczne. Jest to związane z tym, że określone zaburzenia molekularne powodują, że komórki nowotworu są wrażliwe na podawany lek. Leczenie tego rodzaju polega na stosowaniu leków, które blokują określone „cele” (re-aranżacje, mutacje), które powodują, że komórki nowotworowe namnażają się. Dzięki temu wzrostu guza jest blokowany, a nawet guz maleje z uwagi na śmierć takich komórek. Dlatego pacjenci, u których rozpoznano zaawansowanego raka gruczołowego płuca powinni być kierowani na tym etapie na badania molekularne.
Ten rodzaj leczenia jest stosowany dla zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca (NDRP). Jednak stosuje się̨ go również we wczesnym stadium zaawansowania, jako uzupełnienie zabiegu chirurgicznego, jeśli zdiagnozowana będzie mutacja EGFR.
Badania molekularne (EGFR, ALK, ROS1) są obowiązkowe u osób ze zdiagnozowanym niepłaskonabłonkowym rakiem płuca. Badanie mutacji EGFR oraz BRAF wykonywane jest u osób z rakiem płuca niedrobnokomórkowym (NDRP) o podtypie innym niż płaskonabłonkowy.
Są jednak również inne mutacje (MET, RET, NTRK, KRAS, HER2), dla których terapie celowane nie są refundowane. Diagnostyka polega na wykonaniu badania sekwencjonowania nowej generacji NGS (ang. next generation sequencing).
Określone zmiany w genie MET, powodują wytwarzanie nieprawidłowego białka MET, które pomaga komórkom nowotworowym rosnąć i rozprzestrzeniać się. Mówi się, że gen MET jest proto-onkogenem, który koduje receptor tyrozynowo-kinazowy.
Przypadku występowania mutacji genu RET (2%), dotyczy to łączenia u niektórych osób tego genu z innymi fragmentami DNA, w wyniku czego powstaje nieprawidłowe białko RET. Aktywność tego białka prowadzi do wzrostu komórek nowotworowych.
Ponadto, występują fuzje genów NTRK1, NTRK2 i NTRK3, które są rzadkimi zmianami genetycznymi (<1%). Jednak istnieją terapie celowane w tym kierunku. W tej diagnozie chodzi o zlokalizowanie fuzji ww. genów NTRK z innymi genami, co prowadzi do powstania nieprawidłowych białek TRK. Takie białka pozwalają aktywować procesy prowadzące do wzrostu i przeżycia komórek nowotworowych. Zastosowanie terapii skierowanych na blokowanie białek TRK może być rozważone u osób, dla których nie są dostępne inne opcje leczenia. Badania mutacji NTRK powinny być wykonywane u osób w zaawansowanym stadium choroby.
Gen KRAS (13%), odpowiada za przekazywanie instrukcji do tworzenia białka K-Ras. Białko to wysyła sygnały z zewnątrz komórki do jej jądra, a sygnały te prowadzą do wzrostu i podziału normalnych, zdrowych komórek. W niektórych przypadkach zmiany w genie KRAS (zwana mutacją KRAS G12C), powodują wytwarzanie nieprawidłowej formy białka K-Ras. To nieprawidłowe białko powoduje, że komórki nowotworowe rosną i rozprzestrzeniają się. Osoby z taką mutacją są często oporne na inne leki celowane, takie jak inhibitory EGFR.
Nielicznie występujące mutacje NDRP w genie HER2 prowadzą do wytworzenia nieprawidłowego białka HER2, pozwalającego na namnażanie się komórek nowotworowych. W przypadku terapii u osób, u których co najmniej raz
Co do zasady, w pierwszej kolejności wykonuje się badanie EGFR, w przypadku odpowiedzi negatywnej, sprawdza się obecność mutacji ALK, kolejnie ROS 1, a gdy wszystkie wcześniejsze badania wykażą wyniki ujemne przechodzi się do sekwencjonowania nowej generacji NGS (ang. next generation sequencing) i tym samym jednoczesne zbadanie wszystkich pozostałych genów (w tym obecności mutacji BRAF).
